Φέτος συμπληρώνονται 90 χρόνια από την ίδρυση της πόλης μας.
Μέσα απ’ αυτή τη σελίδα, θα κάνουμε μια αναδρομή (σε συνέχειες) στην ιστορία, όχι μόνο της πόλης μας, αλλά και της Σμύρνης, απ’ όπου ξεκίνησαν όλα.
Θα ξεκινήσουμε από τα προϊστορικά χρόνια και θα φτάσουμε στο σήμερα…
Οδηγός μας, το Λεύκωμα της πόλης μας «Νέα Σμύρνη, από την καταστροφή στη δημιουργία», του οποίου η δεύτερη έκδοση κυκλοφόρησε πριν από λίγους μήνες.
Στις αρχές του 20ού αιώνα, το σύνολο σχεδόν του θαλάσσιου εμπορίου της δυτικής και νότιας Μικράς Ασίας διεξαγόταν από τη Σμύρνη. Σε διάστημα λιγότερο από πενήντα έτη, ο αριθμός του κατάπλου και απόπλου πλοίων διπλασιάστηκε, ενώ η χωρητικότητά τους, λόγω της ανάπτυξης της ατμοπλοΐας, πενταπλασιάστηκε. Δεκαεπτά ατμοπλοϊκές εταιρείες, ανάμεσα στις οποίες τέσσερις ελληνικές, εκτελούσαν τακτικά δρομολόγια, συνδέοντας τη Σμύρνη με τα λιμάνια της Ευρώπης, της νότιας Ρωσίας, της Μικράς Ασίας και της Μέσης Ανατολής. Στο τελωνείο (Κουμέρκι), συμβολικό τόπο συνάντησης του ανατολικού και του δυτικού εμπορίου, στοιβάζονταν κάθε είδους εμπορεύματα.
Η πρόσχωση της παραλίας και η δημιουργία της προκυμαίας άλλαξαν την όψη του παραθαλάσσιου τμήματος της Σμύρνης και καθόρισαν την εικόνα της πόλης στη νεότερη εποχή.
Το 1874, όταν το έργο ολοκληρώθηκε, η φυσιογνωμία της Σμύρνης έμοιαζε με αυτή δυτικής πόλης. Η προκυμαία, την οποία διέσχιζε ιππήλατο τραμ, είχε πλάτος 28 μέτρα και απλωνόταν σε μήκος 3.335 μέτρων. Χωριζόταν σε δύο τμήματα: το εμπορικό και το κοσμικό. Στο πρώτο υπήρχαν αποβάθρες, ναυτιλιακά και μεσιτικά γραφεία, πρακτορεία κ.λπ. Στο δεύτερο, πολυτελείς κατοικίες, αριστοκρατικά καφενεία και ξενοδοχεία, καταστήματα, θέατρα και λέσχες. Εδώ συναντούσε κανείς τα ξενοδοχεία «Χουκ» και «Κραίμερ», το Θέατρον της Σμύρνης, τον κινηματογράφο «Πατέ», την Τράπεζα της Ανατολής, τη Λέσχη των Κυνηγών και το περίφημο Σπόρτινγκ Κλαμπ.
Η περιοχή της προκυμαίας αποτελούσε ένδειξη του κοσμοπολίτικου χαρακτήρα της πόλης και καταδείκνυε τη διάδοση του δυτικού τρόπου ζωής μεταξύ των κατοίκων της. Η εντυπωσιακή της όψη, με τα λευκά μεγαλόπρεπα κτίρια, αποτελούσε την πρώτη εικόνα που αντίκριζαν οι ταξιδιώτες που έφταναν στη Σμύρνη. Πλήθος περιηγητών και λογοτεχνών αφιέρωσαν στην προκυμαία τα πιο κοσμητικά προσωνύμια. Απ’ όλα κρατάμε τον στίχο του Σμυρναίου ποιητή Νίκου Τουτουντζάκη: «Πόρπη σμαραγδοκέντητη σε ιωνικό χιτώνα».
Στη Σμύρνη η ανάπτυξη νέων οικονομικών δραστηριοτήτων, η δημογραφική αύξηση και η πολεοδομική αναδιάρθρωση δημιούργησαν νέα σημεία αναφοράς που μαζί με όσα διατηρήθηκαν από παλιά διαμόρφωσαν το νέο πρόσωπο της πόλης. Μνημεία των παρελθόντων χρόνων, κτίρια τεκμήρια της οικονομικής ευμάρειας, δημόσια καταστήματα χαρακτηριστικά της πολιτιστικής ακμής ή των πολιτικών εξελίξεων, τόποι λατρείας διαφορετικών θρησκειών, συναποτελούσαν το πρόσωπο της πόλης.
Από το μεσαιωνικό φρούριο του Πάγου έως το κτίριο της Εθνικής Tραπέζης της Ελλάδος και από την πλατεία Διοικητηρίου ως το Σπόρτινγκ Κλαμπ, από τους βερχανέδες του Φραγκομαχαλά ως τα αρχοντικά της Πούντας και από τα πολυτελή ζαχαροπλαστεία της προκυμαίας έως τα τουρκικά καφενεία του Απάνω Μαχαλά, η Σμύρνη αποκαλύπτεται ως κέντρο συνάντησης πολιτισμών και συνύπαρξης διαφορετικών εθνοτήτων.
