Φέτος συμπληρώνονται 90 χρόνια από την ίδρυση της πόλης μας.
Μέσα απ’ αυτή τη σελίδα θα κάνουμε μια αναδρομή (σε συνέχειες) στην ιστορία, όχι μόνο της πόλης μας, αλλά και της Σμύρνης, απ’ όπου ξεκίνησαν όλα.
Θα ξεκινήσουμε από τα προϊστορικά χρόνια και θα φτάσουμε στο σήμερα…
Οδηγός μας το Λεύκωμα της πόλης μας «Νέα Σμύρνη, από την καταστροφή στη δημιουργία», του οποίου η δεύτερη έκδοση κυκλοφόρησε πριν από λίγους μήνες.
H πρωτεύουσα της Ιωνίας, ξαπλωμένη νωχελικά στον μυχό του Ερμαίου κόλπου, ανέπνεε τον μπάτη και απολάμβανε τα προνόμια της εξαιρετικής γεωγραφικής θέσης που διαμόρφωσαν και συντήρησαν το μύθο της διά μέσου των αιώνων.
Πόλη παράλια, επίπεδη, με τον λόφο του Πάγου να δεσπόζει στη νότια άκρη της, η Σμύρνη επεκτάθηκε κατά τον 19ο αιώνα προς τον Βορρά, όπου εγκαταστάθηκαν ελληνικοί κυρίως πληθυσμοί αλλά και Ευρωπαίοι που μετακινήθηκαν από την περιοχή της παραδοσιακής εγκατάστασής τους, τον Φραγκομαχαλά.
Κατά μήκος της παράλιας ζώνης οικοδομήθηκαν εντυπωσιακά κτήρια, αλλά και τα πρώτα σπίτια, που διαμόρφωσαν τον τελευταίο τύπο της σμυρναϊκής αστικής κατοικίας: οικίες διώροφες, υπερυψωμένες, με κεραμοσκεπές και τα χαρακτηριστικά ξύλινα, κλειστά μπαλκόνια.
Η Σμύρνη, πολύγλωσση και πολυπολιτισμική, συνταίριαζε μαγευτικά εικόνες από την Ανατολή και τη Δύση. Η εντυπωσιακή οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη, στην οποία είχε συμβάλει τόσο το ελληνικό στοιχείο και ο εξωστρεφής κοσμοπολίτικος χαρακτήρας της, προκάλεσαν από νωρίς το ενδιαφέρον των ρομαντικών Ευρωπαίων περιηγητών.
Μια πολυεθνική μητρόπολη της Μεσογείου η Σμύρνη, με πληθυσμό που έφτανε λίγο πριν από την Καταστροφή τους 300.000 κατοίκους, συγκέντρωνε στους κόλπους της Έλληνες, Οθωμανούς, Αρμένιους, Εβραίους και Δυτικούς.
Η ανάπτυξη δημιούργησε νέες ανάγκες, που οδήγησαν στην αναδιοργάνωση της πόλης. Οι κάτοικοι, Έλληνες στην πλειονότητά τους, εγκαταστάθηκαν στις γύρω περιοχές, οι οποίες, με την ανάπτυξη των μέσων μεταφοράς, μετατράπηκαν σε προάστια. Μια ομάδα χωριών σε ημικυκλική διάταξη κατά μήκος του κόλπου περιτριγύριζαν τη Σμύρνη. Η διάταξή τους από τα νοτιοδυτικά προς τα βορειοανατολικά ήταν: Κοκαργιαλί, Γκιοζτεπέ, Καραντίνα, Σελαχανέ, Καρατάσι, Σμύρνη, Μερσινλί, Μπαϊρακλί, Αγία Τριάδα, Πετρωτά, Κορδελιό (ακριβώς απέναντι από τη Σμύρνη), του Παπά η Σκάλα, Τομάζου. Αλλά και μεσόγεια χωριά, όπως ο Μπουρνόβας, ο Μπουτζάς, ο Κουκλουτζάς και το Σεβδίκιοϊ, σταδιακά εντάχθηκαν στον ιστό της πόλης.
Το Κορδελιό, το πιο γνωστό και ίσως το πιο όμορφο από τα χωριά-προάστια, είχε αναπτυχθεί τα τελευταία πενήντα χρόνια και έως την Καταστροφή είχε εξελιχθεί σε μια μικρή πολιτεία 15.000 κατοίκων, εκ των οποίων τα δύο τρίτα ήταν Έλληνες. Ο επιβλητικός Μπουρνόβας, γύρω στα οκτώ χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Σμύρνης, με μνημειώδεις οικοδομές και ωραίους κήπους, δεν ήταν μόνο ένα όμορφο ελληνικό χωριό αλλά και παροικία των πλουσιότερων Άγγλων και Γάλλων της Ανατολής.
Το λιμάνι, συνυφασμένο με την ιστορία της πόλης, αναδείχθηκε στον πιο αποφασιστικό συντελεστή της ευημερίας της Σμύρνης κατά τα νεότερα χρόνια. Η αύξηση της κίνησης των πλοίων δημιούργησε την ανάγκη λιμενικών έργων στην πόλη, τα οποία παγίωσαν τη φυσιογνωμία της ως κέντρου των θαλάσσιων μεταφορών της ανατολικής Μεσογείου. Η Σμύρνη, μετά την ολοκλήρωση των παραπάνω εργασιών κατά τη δεκαετία του 1870, αποτέλεσε το δεύτερο σε κίνηση λιμάνι της αυτοκρατορίας μετά την Κωνσταντινούπολη.
Στις αρχές του 20ού αιώνα το σύνολο σχεδόν του θαλάσσιου εμπορίου της δυτικής και νότιας Μικράς Ασίας διεξαγόταν από τη Σμύρνη. Σε διάστημα λιγότερο από πενήντα έτη ο αριθμός του
κατάπλου και απόπλου πλοίων διπλασιάστηκε, ενώ η χωρητικότητά τους, λόγω της ανάπτυξης της ατμοπλοΐας, πενταπλασιάστηκε.
Δεκαεπτά ατμοπλοϊκές εταιρείες, ανάμεσα στις οποίες τέσσερις ελληνικές, εκτελούσαν τακτικά δρομολόγια συνδέοντας τη Σμύρνη με τα λιμάνια της Ευρώπης, της νότιας Ρωσίας, της Μικράς Ασίας και της Μέσης Ανατολής.
Στο τελωνείο (Κουμέρκι), συμβολικό τόπο συνάντησης του ανατολικού και του δυτικού εμπορίου, στοιβάζονταν κάθε είδους εμπορεύματα.
