Φέτος συμπληρώνονται 90 χρόνια από την ίδρυση της πόλης μας.
Μέσα απ’ αυτή τη σελίδα, θα κάνουμε μια αναδρομή (σε συνέχειες) στην ιστορία, όχι μόνο της πόλης μας, αλλά και της Σμύρνης, απ’ όπου ξεκίνησαν όλα.
Θα ξεκινήσουμε από τα προϊστορικά χρόνια και θα φτάσουμε στο σήμερα…
Οδηγός μας, το Λεύκωμα της πόλης μας «Νέα Σμύρνη, από την καταστροφή στη δημιουργία», του οποίου η δεύτερη έκδοση κυκλοφόρησε πριν από λίγους μήνες.
Η Σμύρνη, από τα πρωτοχριστιανικά χρόνια, αποτέλεσε θρησκευτικό κέντρο και στο μητροπολιτικό θρόνο της ανήλθαν σημαντικές προσωπικότητες όπως ο Άγιος Πολύκαρπος, που μαρτύρησε στο στάδιο του Πάγου στα μέσα του 2ου αιώνα μ.Χ.
Το 1907, η μνήμη του Αγίου Πολυκάρπου (23 Φεβρουαρίου) καθιερώθηκε ως τοπική εορτή στη Σμύρνη. Tέσσερα χρόνια αργότερα, ο Χρυσόστομος της προσέδωσε ιδιαίτερη αίγλη: ο εορτασμός περιλάμβανε πανηγυρική θεία λειτουργία στην εκκλησία του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου στον Απάνω Μαχαλά, που ακολουθούνταν από πομπή προς το στάδιο του Πάγου και απόδειπνο στον ναό του Αγίου Βουκόλου, στις υπώρειες του λόφου.
Τα ύστερα χρόνια της Μητρόπολης της Σμύρνης χαρακτηρίστηκαν από δύο επίσης μαρτυρικές φυσιογνωμίες: τον μετέπειτα Οικουμενικό Πατριάρχη Γρηγόριο Ε΄ και τον μετέπειτα εθνομάρτυρα Χρυσόστομο (Καλαφάτη).
Στα τέλη του 19ου αιώνα, όπως αναφέρει ο Γάλλος περιηγητής Vital Cuinet, στη Σμύρνη υπήρχαν δεκατρείς ορθόδοξες εκκλησίες. Η μητρόπολη της Αγίας Φωτεινής ήταν από τις παλαιότερες. Το περίφημο καμπαναριό της, το πιο ψηλό και επιβλητικό κτίσμα της πόλης, κατασκευάστηκε το 1856 από τον αρχιτέκτονα Ξενοφώντα Λάτρη.
Το ευρύχωρο προαύλιο του μητροπολιτικού ναού αποτέλεσε τόπο έκφρασης του λαϊκού αισθήματος. Εκεί συγκεντρώθηκε ο σμυρναϊκός λαός, για να πληροφορηθεί και να πανηγυρίσει χαρμόσυνα γεγονότα όπως η κατάληψη της Σμύρνης από τον ελληνικό στρατό, αλλά και για να αναζητήσει καταφύγιο στις δύσκολες ημέρες του Αυγούστου του 1922. Οι Σμυρνιοί γνώριζαν καλά ότι ο μητροπολίτης τους θα ήταν πάντα εκεί και στις χαρές και στις λύπες. Πράγματι, ο Χρυσόστομος, συνεπής αγωνιστής της πίστης και της πατρίδας, αρνήθηκε να εγκαταλείψει το ποίμνιό του. Διάλεξε ενσυνείδητα τον δρόμο της θυσίας και σφράγισε με τον τραγικό του θάνατο το τέλος της μητρόπολής του.
Η παιδεία για τον μικρασιατικό ελληνισμό αποτελούσε όρο εθνικής ύπαρξης. Στη Σμύρνη λειτουργούσε πλήθος εκπαιδευτηρίων, ανάμεσα στα οποία εξέχουσα θέση κατείχε η περίφημη Ευαγγελική Σχολή, η οποία διέθετε σπουδαία βιβλιοθήκη και αξιόλογο μουσείο. Ο σημαντικός ρόλος της γυναικείας εκπαίδευσης εκτιμήθηκε νωρίς στη Σμύρνη με την ίδρυση το 1830 του Παρθεναγωγείου της Αγίας Φωτεινής, που αργότερα ονομάστηκε Κεντρικό Παρθεναγωγείο. Στα 1881 ιδρύθηκε το Ομήρειο Παρθεναγωγείο το οποίο, όπως και το Κεντρικό, διατηρούσε και διδασκαλείο.
Στη Σμύρνη του 19ου αιώνα εντυπωσιάζει η δραστηριότητα της ελληνικής κοινότητας στην έκδοση έργων της δυτικής γραμματείας, χωρίς φυσικά να υπάρχει υστέρηση στην πρωτότυπη ελληνική λογοτεχνική παραγωγή. Από το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα το θέατρο αντικατόπτριζε την ευμάρεια και τη συνολική πολιτιστική άνθηση της ελληνικής σμυρναϊκής κοινότητας.
Στο ίδιο πλαίσιο τοποθετείται και η καλλιέργεια του αθλητισμού, που εκπροσωπήθηκε από τρεις συλλόγους: τον Πανιώνιο, τον Απόλλωνα και τον Πέλοπα. Αλλά και ο πολιτισμός της καθημερινής ζωής, οι συνήθειες, οι συμπεριφορές και οι νοοτροπίες αποκάλυπταν το ζηλευτό κοινωνικό επίπεδο των Ελλήνων της Σμύρνης.
